مکتوبات ایمان انصاری فر

مقدمه:
از آیات قرآن کریم و احادیث اهل بیت (علیهم السلام) استفاده می‌شود که طلب علم دین بر مسلمین، فریضه و واجب است.

آیات:
فَاسْأَلُوا أَهْلَ الذِّکْرِ إِنْ کُنْتُمْ لَا تَعْلَمُونَ ـ اگر نمی‌دانید از اهل ذکر بپرسید [سوره نحل آیه ۴۳ ـ سوره انبیا آیه ۷]

تفسیر آیه شریفه از احادیث اهل بیت (علیهم السلام):
احادیث متواتره دلالت می‌کند که منظور از " أَهْلَ الذِّکْرِ" در آیات شریفه، اهل بیت (علیهم السلام) هستند. چنانکه علامه محمد تقی مجلسی (رحمه الله) در مقدمه کتاب ارزشمند "لوامع صاحبقرانی" می‌نویسد: در اخبار متواتره وارد شده است از ائمه معصومین صلوات اللّه علیهم اجمعین که مراد الهى از اهل ذکر ائمه طاهرینند

لوامع صاحبقرانی المشتهر بشرح الفقیه، جلد ۱ صفحه ۱۸، چاپ مؤسسه اسماعیلیان

احادیث:
حدیث ۱:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ اَلْحُسَیْنِ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ أَبِی هَاشِمٍ عَنْ سَالِمٍ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: اَلنَّاسُ یَغْدُونَ عَلَى ثَلاَثَةٍ عَالِمٍ وَ مُتَعَلِّمٍ وَ غُثَاءٍ فَنَحْنُ اَلْعُلَمَاءُ وَ شِیعَتُنَا اَلْمُتَعَلِّمُونَ وَ سَائِرُ اَلنَّاسِ غُثَاءٌ

امام صادق (علیه السلام) فرمود: مردم سه دسته هستند، دانشمند، دانشجو و خاشاک روی آب. ما [اهل بیت] دانشمندانیم و شیعیان ما دانشجویان و سایر مردم خاشاک روی آب هستند

بصائر الدرجات، صفحه ۸، چاپ منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی
الکافی، جلد ۱ صفحه ۳۴، چاپ دار الکتب الإسلامیة

شرح:
تعبیر خاشاک روی آب، احتمالا به معنای پراکندگی مردم و یکسان نبودن احوالات آنان است. کسانی که اعتقاد راسخی ندارند و برای زندگانی چند روزه دنیا، از هر پیشوای جوری طرفداری و پیروی می‌کنند

حدیث ۲:
مُحَمَّدُ بْنُ یَحْیَى عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحُسَیْنِ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ عِیسَى بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعُمَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَةٌ

امام صادق (علیه السلام) فرمود: طلب علم [و دانش] واجب است

الکافی، جلد ۱ صفحه ۳۰، چاپ دار الکتب الإسلامیة

حدیث ۳:
أَخْبَرَنَا مُحَمَّدُ بْنُ یَعْقُوبَ عَنْ عَلِیِّ بْنِ إِبْرَاهِیمَ بْنِ هَاشِمٍ عَنْ أَبِیهِ عَنِ اَلْحَسَنِ بْنِ أَبِی اَلْحُسَیْنِ اَلْفَارِسِیِّ عَنْ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ بْنِ زَیْدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ أَلاَ إِنَّ اَللَّهَ یُحِبُّ بُغَاةَ اَلْعِلْم

رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمودند: طلب علم بر هر مسلمان فریضه (واجب و لازم) است. آگاه باشید که خداوند جویندگان علم را دوست دارد

الکافی، جلد ۱ صفحه ۳۰، چاپ دار الکتب الإسلامیة
بصائر الدرجات، صفحه ۲، چاپ منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی
المحاسن، صفحه ۲۲۵، چاپ دار الکتب الإسلامیة

حدیث ۴:
أَخْبَرَنَا اَلشَّیْخُ اَلْأَجَلُّ اَلْمُفِیدُ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ مُحَمَّدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ اَلنُّعْمَانِ أَدَامَ اَللَّهُ تَأْیِیدَهُ وَ تَوْفِیقَهُ قِرَاءَةً عَلَیْهِ فِی هَذَا اَلْیَوْمِ قَالَ أَخْبَرَنِی أَبُو بَکْرٍ مُحَمَّدُ بْنُ عُمَرَ اَلْجِعَابِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو اَلْعَبَّاسِ أَحْمَدُ بْنُ مُحَمَّدِ بْنِ سَعِیدٍ اَلْهَمْدَانِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا أَبُو مُوسَى هَارُونُ بْنُ عَمْرٍو اَلْمُجَاشِعِیُّ قَالَ حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنْ أَبِیهِ عَنْ آبَائِهِ عَلَیْهِمُ السَّلاَمُ عَنْ جَدِّهِ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَیْهِ وَ آلِهِ: اَلْعَالِمُ بَیْنَ اَلْجُهَّالِ کَالْحَیِّ بَیْنَ اَلْأَمْوَاتِ وَ إِنَّ طَالِبَ اَلْعِلْمِ لَیَسْتَغْفِرُ لَهُ کُلُّ شَیْءٍ حَتَّى حِیتَانُ اَلْبَحْرِ وَ هَوَامُّ اَلْأَرْضِ وَ سِبَاعُ اَلْبَرِّ وَ أَنْعَامُهُ فَاطْلُبُوا اَلْعِلْمَ فَإِنَّهُ اَلسَّبَبُ بَیْنَکُمْ وَ بَیْنَ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنَّ طَلَبَ اَلْعِلْمِ فَرِیضَةٌ عَلَى کُلِّ مُسْلِمٍ

رسول الله (صلی الله علیه و آله) فرمود: شخص عالِم (دانشمند) در میان مردم نادان همچون زنده‌اى است در میان مردگان. و هر چیز حتّى ماهیان دریا و گزندگان و درندگان و چهار پایان براى طالب علم و آمرزش مى‌طلبند، پس دانش بجوئید که دانش وسیلۀ پیوند میان شما و خداوند (عزّ و جلّ‌) است، و همانا طلب دانش بر هر مسلمانى واجب است

الأمالی (للشیخ المفید)، صفحه ۲۹، چاپ دار المرتضی
الأمالی (للشیخ الطوسی)، صفحه ۵۲۱، چاپ دار الثقافة

حدیث ۵:
حَدَّثَنَا مُحَمَّدُ بْنُ حَسَّانَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عَلِیٍّ عَنْ عِیسَى بْنِ عَبْدِ اَللَّهِ اَلْعُمَرِیِّ عَنْ أَبِی عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ: قَالَ طَلَبُ اَلْعِلْمِ فَرِیضَةٌ مِنْ فَرَائِضِ اَللَّهِ

امام صادق (علیه السلام) فرمود: طلب علم یکی از فریضه‌های خدا است (از واجبات الهی است)

بصائر الدرجات، صفحه ۳، چاپ منشورات مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی

حدیث ۶:
اَلْحُسَیْنُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَنِ اَلْقَاسِمِ بْنِ اَلرَّبِیعِ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ عُمَرَ قَالَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ یَقُولُ: عَلَیْکُمْ بِالتَّفَقُّهِ فِی دِینِ اَللَّهِ وَ لاَ تَکُونُوا أَعْرَاباً فَإِنَّهُ مَنْ لَمْ یَتَفَقَّهْ فِی دِینِ اَللَّهِ لَمْ یَنْظُرِ اَللَّهُ إِلَیْهِ یَوْمَ اَلْقِیَامَةِ وَ لَمْ یُزَکِّ لَهُ عَمَلاً

مفضل بن عمر می‌گوید: از امام صادق (علیه السلام) شنیدم که می‌فرمود: بر شما باد به تفقه در دین خدا. اَعرابی (نادان بی فرهنگ) نباشید زیرا کسی که در دین خدا تفقه نکند؛ خداوند متعال در روز قیامت به سوی او نظر رحمت نمی‌کند و هیچ عملی را از وی پاک نخواهد کرد (کردارش را پاکیزه نشمارد)

الکافی، جلد ۱ صفحه ۳۱، چاپ دار الکتب الإسلامیة
المحاسن، صفحه ۲۲۸، چاپ دار الکتب الإسلامیة

حدیث ۷:
عَلِیُّ بْنُ إِبْرَاهِیمَ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ عِیسَى عَنْ یُونُسَ بْنِ عَبْدِ اَلرَّحْمَنِ عَنْ بَعْضِ أَصْحَابِهِ قَالَ: سُئِلَ أَبُو اَلْحَسَنِ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ هَلْ یَسَعُ اَلنَّاسَ تَرْکُ اَلْمَسْأَلَةِ عَمَّا یَحْتَاجُونَ إِلَیْهِ فَقَالَ لاَ

از امام کاظم (علیه السلام) پرسیده شد: آیا مردم اجازه دارند که نسبت به مسائل محل احتیاج‌شان سوال کردن را ترک کنند؟ پس فرمودند: نه

الکافی، جلد ۱ صفحه ۳۰، چاپ دار الکتب الإسلامیة