رفتار امیرالمومنین (علیه السلام) با قاتلش
محدث جلیل، عبدالله بن جعفر الحِمیَری (از علمای بزرگ شیعه در قرن سوم هجری قمری) در کتاب ارزشمند "قُرب الإسناد" مینویسد:
وَ عَنْهُ، عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ، عَنْ أَبِیهِ: أَنَّ عَلِیَّ بْنَ أَبِی طَالِبٍ عَلَیْهِ اَلسَّلاَمُ خَرَجَ یُوقِظُ اَلنَّاسَ لِصَلاَةِ اَلصُّبْحِ، فَضَرَبَهُ عَبْدُ اَلرَّحْمَنِ بْنُ مُلْجَمٍ بِالسَّیْفِ عَلَى أُمِّ رَأْسِهِ، فَوَقَعَ عَلَى رُکْبَتَیْهِ، وَ أَخَذَهُ فَالْتَزَمَهُ حَتَّى أَخَذَهُ اَلنَّاسُ. وَ حُمِلَ عَلِیٌّ حَتَّى أَفَاقَ ثُمَّ قَالَ لِلْحَسَنِ وَ اَلْحُسَیْنِ عَلَیْهِمَا اَلسَّلاَمُ: «اِحْبِسُوا هَذَا اَلْأَسِیرَ وَ أَطْعِمُوهُ وَ اِسْقُوهُ وَ أَحْسِنُوا إِسَارَهُ، فَإِنْ عِشْتُ فَأَنَا أَوْلَى بِمَا صَنَعَ بِی، إِنْ شِئْتُ اِسْتَقَدْتُ، وَ إِنْ شِئْتُ عَفَوْتُ، وَ إِنْ شِئْتُ صَالَحْتُ. وَ إِنْ مِتُّ فَذَلِکَ إِلَیْکُمْ، فَإِنْ بَدَا لَکُمْ أَنْ تَقْتُلُوهُ فَلاَ تُمَثِّلُوا بِهِ»
امام محمد باقر (علیهالسلام) فرمود: امیرالمومنین (علیه السلام) برای بیدار کردن مردم جهت نماز صبح از خانه خارج شد. پس ابن ملجم (لعنة الله علیه) با شمشیر بر فرق مبارکش ضربه زد. حضرت روی زانوهایش افتاد، امیرالمومنین (علیه السلام) ابن ملجم را گرفت و محکم نگه داشت تا مردم رسیدند و او را دستگیر کردند. سپس امیرالمومنین (علیه السلام) را بردند تا اینکه به هوش آمد، سپس به امام حسن و امام حسین (علیهما السلام) فرمود: این اسیر را حبس کنید، به او غذا دهید و آب بنوشانید و با او به نیکی رفتار کنید. اگر زنده ماندم، خودم درباره او تصمیم خواهم گرفت؛ اگر بخواهم، قصاص میکنم، و اگر بخواهم، او را میبخشم. اما اگر از دنیا رفتم، تصمیم با شماست. اگر تصمیم گرفتید او را بکشید، بدنش را مُثله نکنید (یعنی او را زَجرکُش نکنید)
قرب الإسناد، صفحه ۱۴۳، چاپ مؤسسة آل البیت علیهم السلام لإحیاء التراث